FAQ – Najczęściej Zadawane Pytania

Dowiedz się więcej o tym jak możesz pomóc.

Darowizna to pieniądze lub przedmioty, które dobrowolnie przekazujemy innej osobie lub organizacji, nie oczekując niczego w zamian. Takie rozumienie sugeruje nam intuicja, a potwierdza je również kodeks cywilny (art. 888), który definiuje darowiznę jako umowę, w której darczyńca zobowiązuje się do świadczenia na rzecz obdarowanego, bez żadnej odpłaty, kosztem swojego majątku. Ważne jest, aby zaznaczyć, że darowizna dotyczy naszej własności – czyli pieniędzy lub rzeczy, które są naszą własnością.

Główne cechy darowizny, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 i ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (pdof), są następujące:

– Darowizna może być przekazana organizacji działającej na rzecz celów społecznych określonych w ustawie.
– Powinna być przekazana w roku podatkowym, za który się rozliczamy.
– Kwota darowizny pomniejsza podstawę opodatkowania.
– Istnieje obowiązek sprawozdania darowizn, które zostały wykorzystane do odliczenia podatkowego przez darczyńcę.

Darowiznę mogą przekazywać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne (np. firmy, spółki). Stowarzyszenia i fundacje mogą czerpać wsparcie od obu tych grup. Jako osoby prawne, same również mają możliwość przekazania darowizny innym organizacjom.

Darowizny mogą być przyjmowane przez każdą fundację oraz zarejestrowane stowarzyszenie, w tym także stowarzyszenie zwykłe.

Od 20 maja 2016 r. stowarzyszenie zwykłe może przyjmować darowizny zgodnie z art. 42 ust. 2 znowelizowanej ustawy Prawo o stowarzyszeniach.

Darowizny można przekazywać na dowolne działania statutowe organizacji pozarządowej, takie jak np. dokarmianie dzieci, opłaty za telefon czy zakup sprzętu komputerowego. Jeśli jednak darczyńca chce skorzystać z ulgi podatkowej, darowizna musi być przeznaczona na cele, dla których organizacja została powołana, zgodnie z jej statutem. Cele te muszą również znajdować się w wykazie określonym w art. 4 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Lista ta jest bardzo szeroka, więc większość organizacji spełnia te kryteria.

Nie, każda organizacja pozarządowa – fundacja, stowarzyszenie, a nawet stowarzyszenie zwykłe – może przyjmować darowizny bez konieczności posiadania statusu organizacji pożytku publicznego. Należy jednak pamiętać, że darowizny muszą być przeznaczone na cele społeczne, które organizacja realizuje i które są zapisane w jej statucie lub regulaminie. Lista takich celów znajduje się w art. 4 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Darowizny od osób fizycznych:
Zgodnie z Ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 26 ust. 1 pkt 9), darowizny można odliczyć od podatku, jeśli spełniają następujące warunki:

• Zostały przekazane na cele związane z zadaniami publicznymi, określonymi w art. 4 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
• Trafiły do organizacji (m.in. stowarzyszeń i fundacji) wymienionych w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, prowadzących działalność pożytku publicznego.
• Zostały przekazane na cele kultu religijnego.

Od podstawy opodatkowania można odliczyć darowizny w wysokości do 6% uzyskanego dochodu.
W przypadku darowizny pieniężnej, należy ją udokumentować dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanej organizacji. W przypadku darowizny rzeczowej lub usług, wymagane jest posiadanie dokumentów potwierdzających przekazanie darowizny oraz związane z nią wydatki.

Darowizny od osób prawnych:
Zgodnie z Ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 18 ust. 1 pkt 1 i 7), darowizny mogą być odliczone od podatku, jeśli:

• Zostały przekazane na cele określone w art. 4 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
• Trafiły do organizacji (m.in. stowarzyszeń i fundacji) wymienionych w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, prowadzących działalność pożytku publicznego.
• Zostały przeznaczone na cele kultu religijnego.

Osoby prawne mogą odliczyć darowizny w kwocie do 10% uzyskanego dochodu.
Podobnie jak w przypadku osób fizycznych, darowizna pieniężna musi być udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy, a w przypadku darowizny rzeczowej lub usług – dokumentami potwierdzającymi przekazanie darowizny oraz związane z nią wydatki.

Darowizny stanowią istotne źródło finansowania dla stowarzyszeń i fundacji. Dzięki hojności darczyńcy, organizacje mogą nieodpłatnie otrzymywać m.in. pieniądze, nieruchomości czy inne przedmioty. Często przybiera to formę umowy pisemnej, która bywa wygodna, a czasem niezbędna.

W ramach umowy darowizny, darczyńca (np. sympatyk organizacji, firma czy instytucja) zobowiązuje się do niezwrotnego świadczenia na rzecz obdarowanego (np. fundacji lub stowarzyszenia). Oznacza to, że darczyńca przekazuje z własnych środków określoną kwotę na konkretny cel, nie oczekując w zamian żadnych bezpośrednich korzyści materialnych.

Na czym to polega:

– Umowa darowizny dotyczy przekazywania różnorodnych świadczeń, takich jak pieniądze, nieruchomości, przedmioty ruchome (np. samochód, komputer), rzeczy istniejące lub przyszłe, a także określone prawa (np. prawo użytkowania wieczystego) oraz zwolnienie obdarowanego z długu wobec darczyńcy.

– Darowizna jest nieodpłatna, co oznacza, że umowa nie może zawierać zapisów sugerujących, że darczyńca otrzymuje jakiekolwiek świadczenie w zamian za dar.

– Umowa może również przewidywać tzw. „polecenie” dla obdarowanego, co oznacza obowiązek konkretnego działania, np. przeznaczenia darowanej rzeczy na określony cel, a nie ogólnie dla organizacji. Tego rodzaju polecenie może dotyczyć interesu osoby trzeciej (np. pomoc dla osoby samotnej), interesu społecznego (np. wykorzystanie środków na akcję charytatywną) lub nawet korzyści samego obdarowanego (np. zakup komputera).

– Zgodnie z Kodeksem cywilnym darczyńca powinien złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego, aby uniknąć nieważności umowy. W praktyce jednak brak tej formy (np. zawarcie umowy pisemnej lub ustnej) nie skutkuje unieważnieniem darowizny, o ile darczyńca rzeczywiście przekazał obdarowanemu to, co obiecał – na przykład firma, która obiecała przekazać samochód, nie traci ważności umowy, jeśli fundacja już go otrzymała.

– Niemniej, w niektórych przypadkach forma aktu notarialnego jest obowiązkowa, na przykład przy darowiźnie nieruchomości, która musi być sporządzona w tej formie, inaczej umowa będzie nieważna, nawet jeśli nieruchomość została już przekazana obdarowanemu.

– Umowa darowizny nakłada na darczyńcę pewne obowiązki. Przede wszystkim musi on przekazać obiecaną darowiznę. Ponadto odpowiada za wady darowanej rzeczy, ale tylko w sytuacji, gdy wiedział o nich i celowo nie poinformował obdarowanego. Z tej odpowiedzialności zwalnia go fakt, że wady były łatwe do zauważenia. Na przykład, jeśli darowany dom ma widoczny uszkodzony dach, darczyńca nie odpowiada za szkodę. Jeśli jednak wada jest ukryta, jak np. problem konstrukcyjny, ma obowiązek niezwłocznie poinformować o tym obdarowanego.

– Darczyńca ma prawo odwołać darowiznę, jeśli umowa została zawarta, ale nie została jeszcze wykonana (np. przed przekazaniem obiecanego lokalu), a powód odwołania wynika ze zmiany stanu majątkowego darczyńcy (np. z powodu choroby lub utraty majątku), co uniemożliwia mu realizację darowizny.

– Darczyńca (lub jego spadkobiercy) mogą także odwołać darowiznę, jeśli obdarowany dopuścił się „rażącej niewdzięczności” wobec darczyńcy (np. poważnie naruszając obowiązki rodzinne).

– Odwołanie darowizny następuje poprzez złożenie pisemnego oświadczenia, co można również uwzględnić w testamencie.

Czy umowa darowizny zawsze musi mieć formę pisemną?

Nie zawsze. Czasami przepisy wymagają pisemnej formy umowy (np. akt notarialny przy darowiźnie nieruchomości) lub może być ona potrzebna jednej ze stron, np. gdy organizacja otrzymuje od firmy samochód i musi mieć pisemną umowę do rejestracji.

Jednak w wielu przypadkach nie ma obowiązku sporządzania pisemnej umowy darowizny między darczyńcą a organizacją. Na przykład darczyńca przekazujący pieniądze, który chce skorzystać z odliczenia podatkowego, może to udokumentować jedynie dowodem przelewu bankowego. W przypadku darowania rzeczy wystarczy dokument potwierdzający jej przekazanie oraz dowód faktycznych wydatków związanych z darowizną.

Wzór:

wzor-umowy-darowizny-pienieznej

wzor-umowy-darowizny-rzeczy

Organizacja nie jest zobowiązana do płacenia podatku dochodowego od osób prawnych, jeśli otrzymana darowizna zostanie przeznaczona na jej cele statutowe, które mieszczą się w katalogu celów zwolnionych z tego podatku (art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Aby darczyńca mógł odliczyć przekazaną darowiznę w rocznym zeznaniu podatkowym, musi posiadać dowód jej przekazania. W przypadku darowizn pieniężnych, powinny one być wpłacone na konto organizacji, a darczyńca powinien zachować potwierdzenie wpłaty. W przypadku darów rzeczowych, konieczne jest potwierdzenie przekazania, w którym powinna być oszacowana ich wartość.

Darczyńca odlicza przekazaną darowiznę w swoim rocznym zeznaniu podatkowym, wpisując ją w odpowiednim załączniku. Osoby fizyczne korzystają z załącznika PIT-O, natomiast osoby prawne wykorzystują załącznik CIT-D.

Druk CIT-D jest przeznaczony zarówno do wykazywania darowizn przekazanych, jak i otrzymanych. Mogą z niego korzystać zarówno darczyńcy, jak i obdarowane osoby prawne, w tym organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje).

Formularz CIT-D składa się w przypadku otrzymania lub ofiarowania darowizny. Obowiązek złożenia tej deklaracji dotyczy:

• Organizacji, które otrzymały darowizny od podatników mających prawo do odliczenia ich od dochodu podlegającego opodatkowaniu.
• Darczyńców, którzy uzyskali prawo do odliczenia przekazanych darowizn od dochodu podlegającego opodatkowaniu.

CIT-D – organizacji otrzymującej darowiznę

CIT-D to załącznik do rocznej deklaracji CIT-8, którą należy złożyć po zakończeniu roku. Jeśli jednak darowiznę otrzymał podmiot, który nie składa deklaracji CIT-8 (np. organizacje kościelne), wówczas formularz CIT-D składa się samodzielnie.

Obdarowana organizacja w formularzu CIT-D wykazuje otrzymane darowizny od osób prawnych i fizycznych, które pomniejszają podstawę opodatkowania darczyńców. Należy podać łączną kwotę wszystkich otrzymanych darowizn, nawet drobnych. Duże darowizny od osób prawnych muszą być wykazane z oznaczeniem poszczególnych darczyńców, jeśli ich wartość jednorazowa przekracza 15 tys. zł lub roczna suma darowizn od jednego darczyńcy przekracza 35 tys. zł.

Wypełnianie CIT-D:

1. W częściach A i B należy podać urząd skarbowy, do którego składana jest deklaracja, oraz dane identyfikacyjne organizacji.
2. W części C organizacja wykazuje łączną kwotę darowizn w polu 21. Duże darowizny otrzymane od osób prawnych (np. spółek z o.o.) należy dodatkowo wpisać w kolejnych polach, podając sumy darowizn oraz nazwy i adresy darczyńców.
3. W części C.4 (pola od 55. do 68) należy wskazać cele, na jakie przeznaczone zostały darowizny.

Formularz pozwala na podanie danych o trzech darczyńcach, od których organizacja otrzymała duże darowizny; w przypadku większej liczby darczyńców należy wypełnić dodatkowe druki.

Dodatkowo ustawodawca nakłada obowiązek publicznego udostępnienia informacji o otrzymanych darowiznach, np. poprzez publikację w internecie, mediach masowych lub wyłożenie w ogólnie dostępnych pomieszczeniach.

Stowarzyszenie lub fundacja staje przed obowiązkiem podatku od spadków i darowizn, gdy udziela pomocy finansowej lub rzeczowej osobom fizycznym, takim jak podopieczni czy beneficjenci.

Pomoc ta podlega zapisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z tą ustawą, darowizny o wartości nieprzekraczającej 5 733 zł, otrzymane od takich instytucji, są zwolnione z podatku. Kwota ta dotyczy wszystkich darowizn otrzymanych od jednej organizacji w ciągu pięciu lat (art. 9 ust. 2).

W przypadku darowizn od osób prawnych oraz osób fizycznych, które nie są spokrewnione z obdarowanym, zastosowanie mają zasady opodatkowania III grupy podatkowej (art. 14). W tym przypadku zwolnione z podatku są darowizny o wartości nieprzekraczającej 5 733 zł (art. 9 ust. 1).

Jeśli wartość darowizny przekracza tę kwotę, podatek wynosi:

• 12% od wartości darowizny przekraczającej kwotę wolną, jeśli przekracza ją o maksymalnie 11 833 zł;
• 1 420 zł i 16% od nadwyżki powyżej 11 833 zł, jeśli nadwyżka nie przekracza 23 665 zł;
• 3 313,20 zł i 20% od nadwyżki powyżej 23 665 zł.

Obowiązek zapłaty podatku od darowizny spoczywa na obdarowanym.